ChatGPT Etkileşimleri: Çevrimiçi Satın Alma Niyeti Üzerine Bütünleşik TAM – CRT Yaklaşımı

Makale Bilgileri
Dergi: Business and Economics Research Journal
Makalenin Başlığı: ChatGPT Etkileşimleri: Çevrimiçi Satın Alma Niyeti Üzerine Bütünleşik TAM – CRT Yaklaşımı
Yazar(lar): Uğur Dagtekin, Ahmet Kâmil Kabakuş
Cilt: 17
Sayı: 1
Yıl: 2026
Sayfa: xx-xx
ISSN: 2619-9491
DOI Numarası: 10.20409/berj.2025.483
Öz
Üretken yapay zekâ (GenAI), büyük miktarda veriden öğrenerek yeni metin, görüntü, video veya ses gibi içerikler üretebilen yapay zekâ modellerini ifade etmektedir. Bu teknolojiler, çevrimiçi alışveriş süreçlerinde kişiselleştirilmiş öneriler, ürün açıklamaları ve karar desteği sağlayarak tüketici satın alma yaklaşımlarını etkilemektedir. Bu çalışma, üretken yapay zekâ uygulamalarından olan ChatGPT ile gerçekleştirilen etkileşimlerin kullanım tutumu ve çevrimiçi satın alma niyeti üzerindeki etkilerini teknoloji kabul modeli (TAM) ile bilişsel tepki teorisinin (CRT) bütünleşik çerçevesinde incelemektedir. Araştırmada, etkileşimlerin güven ve merak gibi bilişsel tepkiler ile algılanan fayda ve algılanan kullanım kolaylığı gibi kabul inançları üzerindeki etkileri ve bu değişkenlerin tutum ve niyetle ilişkileri test edilmiştir. Çalışma kapsamında, 18 yaş ve üzeri, daha önce ChatGPT deneyimi olan katılımcılardan çevrimiçi anket yoluyla veri toplanmış ve 507 katılımcının verisi analiz edilmiştir. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler ve doğrulayıcı faktör analizi uygulanmış; ölçeklerin geçerliği doğrulandıktan sonra hipotezler yapısal eşitlik modellemesiyle test edilmiştir. Bulgular, ChatGPT etkileşimlerinin güven, merak, algılanan fayda ve kullanım kolaylığı üzerinde anlamlı etkiler yarattığını ortaya koymaktadır. Özellikle güvenin tutum üzerinde güçlü, merakın ise orta düzeyde rol oynadığı; satın alma niyetinin esasen tutum aracılığıyla şekillendiği belirlenmiştir. Sonuçlar, güven ve merak odaklı etkileşim tasarımlarının kullanıcı tutum ve niyetlerini şekillendirmede önemli bir belirleyici olduğunu vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler: ChatGPT, Bilişsel Tepki Teorisi, Teknoloji Kabul Modeli, Satın Alma Niyeti, Üretken Yapay Zekâ

JEL Sınıflandırması: D83, L81, M31, O33

[dm][/dm]

Loading